Patatje oorlog

Donderdag 23 juli, half tien in de avond. Ik loop de locale snackbar binnen, het is rustig en ik ben de enige. Ik heb nog niets gegeten en om eerlijk te zijn heb ik aardig honger gekregen. Even begroet ik Jopie, een aardige frietbakker met overgewicht. De witte tl-buizen geven de zaak een wat klinisch achterstallig geheel. De meeste mensen zullen de frituur normaal binnen lopen en zo snel mogelijk met hun frietbakje weg proberen te komen. Het is een typische stadsfrituur van de jaren tachtig qua inrichting, simpel en vol wit en zwart kunststof tafels en stoelen. Ik hang mijn overjas en hoed met tegenzin aan de kapstok, in het openbaar voel ik me immers altijd wat naakt zonder deze kledingstukken.

Als gewoontemens bestel ik bij Jopie een portie bitterballen, een friet met en een frikadel. Ik wijk zelden van mijn eetpatroon af en ben een echte boer in mijn eetkeuze. Wat ik niet ken, eet ik slechts iets vreemds als het echt moet. Ik durf best van mijzelf te zeggen dat ik een gewoontemens ben en een saai persoon om het af te maken. Er is helemaal niets mis met gewoontes, denk ik dan. Vergis je niet, ik ben een sociaal persoon, als ik ergens zit kan ik met een wildvreemde een gesprek aanknopen en uren vermaak hebben. Het punt is dat mensen eigenlijk vrij weinig nieuwswaarde hebben, ik observeer mensen liever van een afstandje en meestal weet ik aan de hand daarvan te vertellen wat ze gaan doen en hoe ze op zaken reageren. Als oude rot heb ik dan ook de samenleving zien veranderen. Ik heb het dan niet over zaken zoals internet en computers of mobiele telefoons. Welnee, dat zijn hooguit veranderingen in gebruiksvoorwerpen, ze maken communiceren makkelijker maar de veranderingen zijn verder indirect.

Wat mij opvalt, is dat mensen steeds vaker en langer alleen blijven of samenwonen. Het huwelijk is allang niet meer heilig, dat hoeft niemand mij te vertellen. Maar relaties schijnen ook niet meer heilig te zijn. We studeren tot halverwege het twintigste levensjaar, krijgen een baan en een relatie en dan gaat het ergens mis. Op een vreemde manier is ons bereid zijn om te schikken voor onze partner wat beperkter geworden. In mijn omgeving zie ik met enige regelmaat relaties uit elkaar vallen simpelweg omdat door een reeks kleine ergernissen. Relaties breken sneller op, het aantal singels groeit en kinderplannen worden later op de wereld gezet.

Jopie plant de friet voor me neer. ‘Nog een cola, graag.’ De kalende frietbakker knikt even en pakt uit de koeler nog snel een blikje. Met het kunststof vorkje prik ik wat in mijn friet, zoals gebruikelijk voorzien van een overdosis mayonaise. Misschien heeft mijn friet net zoals de samenleving een luxe probleem. Maar dan realiseer ik me het verschil met de samenleving. Mijn friet is inderdaad voorzien van echte luxe, een overdaad van cholesterol verhogende mayonaise. Het gevolg is dat ik uitgebreid ervan kan genieten, dat ik vanavond 100 keer moet opdrukken van mijzelf neem ik op de koop toe. De samenleving is daar in tegen niet voorzien van echte luxe maar van afkoopluxe. Net zoals ik mijn cholesterol verhoog met de extra mayonaise, zo wordt de samenleving afgekocht met luxe artikelen. Het verschil is dat ik aan de cholesterol wat kan doen, aan de regels gesteld door staat en bedrijfsleven niet.

Toen mijn grootouders met pensioen gingen als eerste gegadigde kregen ze een pensioenuitkering zonder ooit geld te hebben gestort voor pensioen met als gevolg dat ze twee dagen lang hun huwelijksfeest hebben kunnen vieren. Ik pak een bitterbal op en zonder veel omzien stop ik hem in mijn mond. Tijdens het eten denk ik na over het pensioensysteem. Er was destijds gekozen om de voorgaande generatie te laten profiteren van het geld wat de werkende opzij zetten te laten profiteren. Achteraf was dit kortzichtig. De babyboom generatie was er en dus bestand de mogelijkheid. Wat eigenlijk had moeten gebeuren was 1-op-1 pensioensparen. De voorgaande generatie had niet gespaard en had als zodoende niets dienen te krijgen. Wat nu gebeurd is dat het geld wat de huidige werkende generatie betaald al direct wordt uitgegeven aan de met pensioen gaande generatie. Toen de bevolkingsgroep nog groeide was dit geen probleem. Maar nu gaan er veel babyboomers met pensioen en moet de werkende generatie die veel kleine in aantal is veel meer betalen. Dit was nooit gebeurd als er 1-op-1 was gespaard. Dan heb ik het nog niet over die jokers wat gespeculeerd hebben met het pensioengeld van anderen.

Ik zal waarschijnlijk wel te veel stil staan bij maatschappelijke zaken, maar dat is mijn natuur. Om te contribueren aan onze prachtige samenleving gooi ik mijn lege frietbakje en blikje de vuilnisbak in, dat zal Jopie vast waarderen.

Terwijl ik mijn grijze overjas en herenhoed weer aan doe ik nog even kort een overzichtje maken van mijn gedachten. Ach denk ik dan, het is de mens eigen om stuntelend vooruit te komen. Als er al zoiets bestaat als vooruitgang van de mensheid dan is het een vooruitgang die meer met blunderen en toeval bestaat dan met doelgerichtheid.